واژه نامه معماری ایرانی

آبدارخانه : فضای مخصوص تهیه چای و شربت و قلیان

 اتاق گوشوار : اتاقی که در طبقه بالا کنار تالار قرار می گیرد و به آن ارتباط دارد

 ارسی : پنجره بزرگ چوبی که یک جبهه اتاق را به طور کامل می پوشاند و دارای بازشوهای کشویی بالارونده و شیشه های رنگین است

اندرونی : بخشی از خانه که مخصوص زن ، فرزندان ، خدمتگزاران و سایر اهل خانه بوده است

 ایوان : فضای نیم باز مسقفی که از سه طرف محدود و از یک طرف باز است

 ایوانچه : ایوان کوچک و کم عمق

 ایوان ستون دار : فضای نیم باز ستون داری که معمولا مقابل فضاهای بسته قرار می گیرد

 بادگیر : عنصر مرتفعی که بر روی بام قرار می گیرد و جریان هوا را به درون ساختمان هدایت می کند

 بیرونی : بخشی از خانه که مخصوص مهمانان است

 پنج دری : اتاق بزرگی که پنج پنجره بزرگ در کنار یکدیگر و به سمت حیاط دارد

 تالار : اتاق بزرگ و تشریفاتی خانه که معمولا محل پذیرایی از مهمانان است

 تالار سرداب : فضای تالار مانندی که در زیر زمین خانه قرار می گیرد

 جلوخان : فضای باز پیش از سر در ورودی

 چهارصفه : فضای صلیبی شکلی که از یک فضای گنبددار در مرکز و چهاربخش با پوشش طاق و تویزه در چهارطرف آن تشکیل شده است

 حوضخانه : فضای سرپوشیده ی مرتفعی که حوضی در میانه دارد و معمولا بافضاهای دیگر مرتبط می باشد

 حیاط خلوت : فضای باز کوچک و فرعی که معمولا در پشت فضا های اصلی خانه قرار می گیرد و گاهی مربوط به قسمت های خدماتی خانه می باشد

 حیاط بالا خانه : حیاط کوچکی در طبقه دوم خانه که به همراه فضا های پیرامون خود بخش نسبتا مستقلی را در خانه پدید می اورد

 خورشیدی : بخش نیم دایره ای بالای درها با تقسیمات داخلی

 درشکه خانه : فضای نگهداری درشکه ها

 دودری : اتاقی که دو پنجره بزرگ در کنار یکدیگر به سمت حیاط دارد

 رواق : فضای باز نیم ستون داری است که از تکرار چهار طاقی های مشابه در یک راستا پدید می آید و در طول ضلع یک یا چند جبهه حیاط قرار می گیرد

 سرداب : زیر زمین

 سفره خانه : اتاق وسیع یا تالاری که محل صرف غذاست ، اتاق غذاخوری

 سه دری : اتاقی که سه پنجره بزرگ در کنار یکدیگر و به سمت حیاط دارد

 سیم گل : گلی است مرکب که نمای ساختمان را با ان می پوشانند

 شاه نشین : فضایی در صدر تالار و روبه سوی پنجره که مخصوص نشستن بزرگان است

 شربت خانه : فضای انبار و مخزن نوشیدنی ها

صفه : سکوی بدون سقفی که سطح آن بالاتر از سطح حیاط است و معمولا در جلوی فضاهای بسته قرار می گیرد

 طاق و تویزه : نوعی روش سقف سازی

 طره : سقفی که برای محافظت نمای ساختمان از باران بر لبه بام می سازند و از یک سو به ساختمان اتصال دارد

 قطاربندی : مقرنسی که در یک خط مستقیم کار شده باشد مانند مقرنس بین طاق و دیوار های یک اتاق

 کاربندی : به طور کلی به مجموعه سقف سازی های داخلی تزئینی می گویند ( اعم از رسمی ، یزدی ، کاسه سازی و مقرنس)

 کفش کن : فضای واسطه ای که ورود به فضاهای بسته از آن میسر می شود

 مطبخ : آشپزخانه

 معقلی : نوعی تزئین که از ترکیب آجر و کاشی به وجود می آید

 مقرنس : نوعی سقف سازی که مرکب از طاسه های ( عناصر سه بعدی فضای) هم اندازه و هم آهنگ است

 مهتابی : فضای بدون سقفی است که بالاتر از سطح حیاط قرار می گیرد دیوار های این فضا نماسازی می شود و به این ترتیب به ایوانی شباهت پیدا می کند که سقف آن را برداشته اند این فضا معمولا از سه طرف بسته و از جهت چهارم به فضای باز مشرف است

 هشتی : فضای اصلی ورودی که معمولا بعد از سر در قرار می گیرد

 هفت دری : اتاق بزرگی که هفت پنجره بزرگ در کنار یکدیگر دارد

 یزدی بندی : نوعی سقف سازی داخلی تزئینی